Stok yönetimi; bir işletmenin üretim, satış potansiyeli, depolama ve mali durumu göz önünde bulundurularak, ihtiyaçların karşılanması içinelde bulundurulması gereken hammadde, yarı mamul, mamul arasında uygun dengeyi kurabilmek amacıyla yapılan , planlama, koordinasyon ve denetim işlemlerinin tamamıdır. Burada dengeden kasıt; stoksuz kalma durumunu en aza indirgeyecek şekilde çalışarak ve paranın zaman değerini de hesaplayarak stoğa bağlanacak nakit miktarının optimum seviyesinin belirlenmesidir. Kısaca; müşteri memnuniyetini sağlarken; stoklara bağlanmış sermaye nedeni ile alternatif kaynaklar için kullanamama durumumun engellenmesidir. İşletmeler de; çoğunlukla istatistiki verilerle çalışılsa da, bazı durumlarda öngörülemeyen şekilde taleplerle karşılaşılabilinmektedir. Benzer durumun tam tersi durumda şüphesiz söz konusu olabilir. Burada +/- belirli bir yüzde bırakılarak; en uygun stok miktarı ayarlanmaya çalışılır.
Stok maliyeti nedir?
Birim maliyet; işletmenin tedarikçisinden aldığı yada kendi ürettiği ürünün sabit ve değişken gider kalemleri hesaplanarak ortaya çıkan maliyet tutarıdır. Sipariş maliyeti ise; sipariş verilen ürünün taşıma dahil, siparişi için katlanılması gereken maliyet kalemlerinin toplam tutarıdır. Sipariş maliyeti, ürünü tedarik ettikten veya ürettikten sonraki dönemlerde de ortaya çıkabilir. Depolama ve stok bulundurma maliyeti ise; işletmenin belirli bir zaman aralığında stoğu elde tutmasının depolama maliyeti de dahil olmak üzere toplam tutarıdır. Ürünün hasar görmesi veya değer kaybetmesi, elleçleme maliyeti, sigorta ve yönetim giderleri stok bulundurma maliyetinin temel kalemleridir. Buna karşın stok bulundurmama maliyeti ise; işletmenin stoksuzluktan ötürü gerçekleştiremediği satışlardan doğan kaybını ifade etmektedir. Bir diğer ifade ile ; ‘eksiklik maliyeti’ olarak adlandırılır. Eksiklik maliyeti; kardan zarar, ticari itibar kaybı, ileriki dönemlerde yapılacak satışların engellenmesi gibi doğrudan ve dolaylı birçok kaybı oluşturabilir.
STOK YÖNETİMİNİN AVANTAJLARI
Günümüz rekabet koşullarında, ürün ya da hizmetini müşteriye zamanında sunabilen işletme, diğer işletmelere karşı doğal stratejik üstünlük kazanmaktadır.
Genel olarak stok yönetiminin avantajı; maliyetleri minimuma düşürerek, müşteri hizmet düzeyini maksimum seviyeye çıkarmak olarak tanımlanır. Düşük maliyetlerle çalışmak, etkin tedarikçi ilişkileri kurmak ve tedarikte devamlılığı sağlamak stok yönetiminin diğer avantajlarıdır.
STOK YÖNETİMİ NASIL YAPILIR?
Manuel stok kontrol yöntemleri genelde şu şekilde sıralanmaktadır;
- ABC Stok Yönetimi:
Stoğunuzda bulunan ürün gruplarını kategorize etmenizi ve bu ürünlerin özelliklerine göre ayrı ayrı stok takibi yapmanızı amaçlayan stok kontrol yöntemidir.
- Gözle Kontrol Yöntemi:
Genelde küçük ölçekli ve az ürün gruplu işletmelerde işlevsel olan bu yöntem; ucuz ve kolaydır. Adından da anlaşılacağı üzere; bir depo görevlisi tarafından gözlemleme yolu ile stokların takibinin yapılmasıdır.
- Sabit Sipariş Miktarı Yöntemi
Bu yöntemde stoklar belli bir seviyeye düştüğünde, sipariş sürecinin otomatik olarak devreye alınması söz konusudur. Siparişin miktarı bellidir fakat zamanı belirsizdir.
- Çift Kutu Yöntemi
Bu yöntemde ürünlerin sürekli çift kutulara yerleştirilmesi amaçlanır. Kutulardan bir tanesinde stok bittiğinde sipariş verilir ve dolayısıyla bir kutu her durumda dolu olur.
- Sabit Sipariş Periyodu Yöntemi
Stok miktarına bakılmaksızın sürekli ve düzenli olarak belli miktar stoğun sipariş edilmesi işlemidir.
Teknolojinin gelişmesi ile birlikte; stok yönetimi konusunda daha ziyade yazılımlar, programlar kullanılmaktadır. İşletmelerin kullanabileceği bu kulvardaki alternatifler ise şu şekilde sıralanmaktadır.
*Excel, Word- Google Docs, Polaris Office gibi hesaplama programları
*Stok yönetimine özel olarak uyarlanmış yazılımlar.
*Stok Yönetim Sistemi: Raporlama özelliği, satış takibi, stok takibi, ciro takibi gibi özellikler barındırarak hem fiziksel mağazaların hem de e-ticaret sitelerinin kullanabileceği birçok özellik bulunduran stok yönetim sistemi uygulamaları.
SONUÇ OLARAK;
Üretimde aksaklık yaşanmaması, hammadde maliyetlerinin azaltılması, müşteri memnuniyetinin oluşturulması gibi nedenlerle gerçekleştirilen stok yönetimi, bir işletmenin stratejik kararları için temel yol gösterici olmakla birlikte; işletmenin geneli için çok önemlidir.
